Değerler Üzerine

İnsan canlısı, hayatta kalmak için temel ihtiyaçlarını karşılamakla başlayan bir süreçle karşı karşıya kalır, ancak bunun ötesinde, hayatın anlamını keşfetme ve bir amaca sahip olma ihtiyacı duyar.

Yazar: Sevim Özer

---

İnsanın varoluşu, anlam arayışı ile belirlenir ve bu arayış, doğru değerleri benimseyerek hayatımızı anlamlı kılmaya çalışarak genişler. Doğanın büyülü güzelliğini ve bize sunduğu tüm nimetleri bir yana bırakırsak, insanlık tarihi boyunca var olan en önemli şeylerden biri, değerlerimizdir. Değerlerimiz, kim olduğumuzu, neyi önemsediğimizi ve hayatta neden mücadele ettiğimizi belirler. Peki ama bu değerlerimizi nasıl bulabiliriz?

Belki de, öncelikle kendi iç dünyamızda bir yolculuğa çıkmalıyız. Kim olduğumuzu ve ne istediğimizi anlamak, değerlerimizi belirlemenin ilk adımıdır. Platon, "Bir insanın iyi yaşaması, onun iyi bir insan olması ile ilgilidir" derken, insanın içsel dünyasının önemine vurgu yapar. Aristoteles ise, "Doğru olanı yapmak, bir alışkanlık haline getirmekle mümkündür" diyerek, değerlerimizi güçlendirmek için düzenli bir çaba sarf edilmesini vurgular.

Değerlerimiz, hayatımızda bize yön gösteren fenerler gibidir. Güçlü bir değer sistemi, hayatta karşılaştığımız zorluklarla başa çıkmamıza yardımcı olur ve bizi doğru yola yönlendirir. İnsanların hayatlarına değer katmak, onların ihtiyaçlarını anlamak ve onlara yardımcı olmak da değerlerimizin bir parçasıdır.

Ralph Waldo Emerson, "Yaşamınızın anlamı, başkalarının yaşamlarını kolaylaştırmak, mutlu etmek ve aydınlatmaktır" diyerek, değerlerimizin gerçek anlamını özetler. Diğer insanların hayatlarına dokunarak, onların hayatını kolaylaştırmak ve mutlu etmek, insanlık için gerçek bir anlam taşır.

Değerlerimiz, bize insan olarak anlam katar ve hayatımızı anlamlı kılar. Değerlerimiz, bizim varoluş nedenimizdir ve bizim kim olduğumuzu belirler. Kimimiz, değerlerimizi bulmak için uzun yıllar boyunca arayış içinde olurken, bazılarımız içinse, bir kişisel kriz ya da yaşam deneyimi bu değerlerin ortaya çıkmasına yardımcı olur.

Bizde bulunan, sahip olduğumuz değerlerimizi nasıl bulabiliriz? Bunu bulmak için kendimize sormamız gereken bazı sorular var. Bu sorular, içimizdeki düşünceleri ve duyguları anlamamıza da yardımcı olur. İşte bunlardan bazıları;

• Hayatta gerçekten neyi önemsiyorum?

• Kendi doğrularımı ve hayallerimi yaşıyor muyum, yoksa başkalarının benim için seçtiği yolda mı ilerliyorum?

• Başkalarıyla olan ilişkilerimde hangi davranışlarım benim için gerçekten önemli?

• Beni mutlu eden şeyler nelerdir?

• Dünya için ne tür bir fark yaratmak istiyorum?

Bu soruların yanıtları değerlerimizin ne olduğunu anlamamıza yardımcı olabilir. Bunların yanı sıra, kendimize her gün sormamız gereken bu soruları bir günlük tutarak cevaplayabilir ve bunlar hakkında notlar alabiliriz.

Bir diğer yöntem de, hayatımızda mutlu olduğumuz ve hayatla uyumlu olduğumuz anları ve deneyimleri hatırlamaktır. Bu deneyimlerde hangi değerlerin ön plana çıktığını gözlemleyerek, bizde olan değerlerimizi daha fazla tanıyabiliriz.

Değerleriniz üzerine düşünmek için şu sorular da destek olacaktır;

• Hangi değerler sizin için gerçekten önemli ve neden?

• Değerlerinizi belirlerken hangi kaynaklardan yararlanırsınız ve neden bu kaynakları tercih edersiniz?

• Hayatta karşılaştığınız zorluklara karşı hangi değerler sizi güçlendirir ve neden?

• Başkalarının değerlerine saygı göstermek için ne yapabilirsiniz?

• Değerleriniz çatıştığında nasıl karar verirsiniz?

• Değerleriniz zaman içinde değişebilir mi? Neden ya da neden olamaz?

• Değerlerinizin başkaları üzerindeki etkisini düşünür müsünüz? Bu etki pozitif mi yoksa negatif mi olabilir?

• Bir başkasının değerleri sizinkilerle çelişirse, onunla nasıl iletişim kurarsınız?

• Değerlerinizin hayatınıza olan etkisini nasıl ölçersiniz?

Değerlerimiz bize yol gösterirken, hayatın zorluklarıyla karşılaştığımızda da bizi ayakta tutarlar. Zorlu bir durumla karşılaştığımızda, değerlerimiz bizim kararlarımızı ve davranışlarımızı şekillendirirler. Onlara tutunmak, hayatımızda doğru yolu bulmamıza yardımcı olur.

Değerler, ölçülemez, tartılamaz, paha biçilemezdir. “Gerçek değer, yalnızca hayatın kendisiyle ve bizim için ne anlama geldiğiyle ilgilidir" diyor Albert Schweitzer. Gerçekten de, değerlerimiz bize hayatın ne anlama geldiğini gösterir.

Değerlerimiz hayatımızın önemli bir parçası. Onlar bizim varoluş nedenimizi ve hayatımızın anlamını belirlemekte ve bizi hayatın zorlukları karşısında ayakta tutarken, doğru kararlar almamıza da yardımcı olurlar. Değerlerimizi bulmak; kendimizi keşfetmekten geçiyor ve onları keşfetmek ise daha anlamlı bir hayat sürdürmemizi destekleyecektir.

Nietzsche’nin dediği gibi, "Yaşamak için bir nedeni olan, neredeyse her şeye katlanabilir."