2008 yılında Indiana, ABD’deyken duydum. Önceleri her zamanki gibi direnç gösterdim. Çünkü çok açık, net bir para değildi. Bu yaptığım net olmayan olaylarda gösterdiğim, fazlasıyla tedbirli belki de muhafazakâr bir yaklaşımdı. Gençler, Y kuşağı konuya ilgi gösterdi, yatırım yaptı ve kazançlı da çıktı.
Yazı: Hasan R. Ardıç
Nereden geldiği ve nereye gideceği belli olmayan, nasıl kullanılacağına ilişkin bilinen bir kuralı da bulunmayan, kimin nerede ve hangi koşullarda bastığı ve kimin hangi yetkiyle denetlediği de bilinmeyen, bütün bu bilinmeyenlerin ötesinde en önemlisi; Kripto paraların arkasında bir Merkez Bankasının bulunmadığı gibi çok bilinmeyenli ve adından da anlaşıldığı gibi bir bilinmez, bir anlamda gizli (Kripto) para… Elektronik ortam esas kullanım platformudur.
Baby Boomers’dan zamanımıza, X, Y ve Z kuşaklarının kronolojik sırasına bakınca kripto para kavramı, belki X kuşağından başlayarak ve artarak Z kuşağına kadar gelmiş, Y ve Z kuşak yatırımcı, girişimci gençlere epey paralar kazandırmıştır. Bizim Baby Boomers kuşağına kripto para kavramını açıklamak zordur. Ancak kendimizi belki biraz eleştirerek bunu ortaya koyacağız.
BB kuşağı doğumlu biri olarak (1957) örneğin bana bile kripto parayı anlatmak zordur. Arkasında mali anlamda geçerli bir devlet (ABD, Almanya, ...) veya devletler topluluğu (AB, ...) bulunmayan, herhangi bir Merkez Bankası da olmayan yani fiskal anlamda bir muhatabın olmadığı bir para birimi kişisel olarak ilgim dışındadır.
Esasen bildiğiniz gibi bir süredir kripto para kavramı tartışılıyor ve konu üzerinde çeşitli görüşler art arda sıralanıyordu. Ortodoks ekonomi görüşü, muhafazakâr bakış açısı değil, özellikle bizim kuşak gözlükleriyle bakınca ortada net, güvenilir bir Merkez Bankasının olmaması, direkt bir muhatabın bulunmaması düşündürücü olarak yorumlanıyordu. Buna rağmen özellikle genç kuşak (Y, Z) bir dönem kripto para kaynaklı bir servet bile yarattı.
Para otoriteleri son dönemde üst üste gelen iflaslar nedeniyle kripto paralar için çekincelerini açıklamaya devam ediyor. 25.2.2023 tarihine yapılan G20 toplantısının oturum arasında konuşan IMF Direktörü Kristalina Georgieva , kripto para birimlerinin düzenleyici bir çerçeveye ve denetime ihtiyaç duyduğuna işaret ederek, düzenlemenin eksik veya gecikmiş olması durumunda yasaklanma olasılığının dışlanmadığını vurguladı.
IMF Başkanının söylediği gibi, Finansal İstikrar Kurulu, Uluslararası Para Fonu ve Uluslararası Ödemeler Bankası, kripto para birimlerinin denetimi konusunda ortak bir pozisyon almayı öneriyor. Özel ihraçlar dünyasında, daha fazla düzenleme olması ve daha fazla denetim yapılması isteniyor.
Georgieva, "Kripto varlıklar hiçbir şey değildir, yasal para olarak kabul edilemezler. Düzenlemelere başarısız olursa veya uygulama yavaşsa, finansal istikrar için risk oluşturabilecekleri için bu varlıkların yasaklanması olasılığı göz ardı edilemez” dedi.
G-20'ye liderlik eden Hindistan para otoriteleri ise yaptığı açıklamada, tartışmaların kripto varlıklar hakkında daha geniş bir diyalog başlatmaya yardımcı olduğunu söyledi.
Hindistanlı yetkilerin yaptığı açıklamada, "Kripto varlıkların daha geniş ekonomi üzerindeki etkilerini değerlendirmenin yanı sıra, kripto varlıkların gerçekten de küresel finansal sistemlerdeki mevcut zorluklara en iyi çözüm olup olmadığına dair varoluşsal bir soru var" denildi.
An itibariyle kripto para konusunda yatırım yapanlara herhangi bir öneride bulunmak benim işim ve konum değil, o bakımdan yazımın yorumunda dikkat ve özen şart: dileyen dilediği gibi yatırım yapmakta serbest, bu konuda hiçbir sorumluluk üstlenmem. Sadece bu konuda yabancı kaynaklı haberleri ve IMF Başkanının görüşlerini aynen ilettim.
IMF, üye ülkelerin kripto varlıklara nasıl davranmaları gerektiği konusunda 9 noktalık bir eylem planı ortaya koydu.
Bu eylem planı çerçevesinde Küresel Platformlara borç veren, Yönetim Kurulunun kripto varlıklara yönelik uygun bir politika yanıtının temel unsurları hakkında Uluslararası Para Fonu (IMF) üye ülkelerine rehberlik edecek “Kripto Varlıklar için Etkili Politikaların Unsurları" başlıklı bir belgeyi tartıştığını belirtti.
IMF’nin ortaya koyduğu eylem planının birinci maddesi Bitcoin gibi kripto paralara yasal para birimi statüsü verilmemesini talep ediyor. IMF yaptığı açıklamada, IMF üyesi ülkelere kripto varlıklara uygun bir politika yanıtı vermelerinin önemli elementleri konusunda yönlendirme sunan, "Kripto Varlıklar için Etkin Politikaların Elementleri" adı verilen belgenin İcra Kurulu tarafından tartışıldığını belirtti.
Üye ülkelere yapılan en önemli tavsiye, "Parasal egemenliğin ve istikrarın, para politikası çerçeveleri güçlendirilerek ve kripto varlıklara resmi para veya yasal takas aracı statüsü vermeyerek, korunması" oldu.
G20 maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının Hindistan'daki toplantısında gündeme getiriler diğer IMF tavsiyeleri arasında kripto varlıklar konusunda aşırı sermaye akımlarına karşı vergi kuralları ve yasalar ile tedbirler alınması, tüm kripto piyasa aktörleri için gözetim zorunlulukları geliştirilmesi de yer aldı (Kaynak: Finans Gündem).
İlgi Çekici Gelişme
Prof. Dr. Can BİLGİLİ ile sunduğumuz Herkese Ekonomi programının en son yayınında, izleyenlerin hatırlayacakları gibi konumuz “Kripto Paralar” idi. Kripto Paralar (KP) hakkında bildiklerimizi izleyenlerle paylaştık, sayısal bilgileri ortaya koyduk, konuyu belirli bir ölçüde tartışarak sunduk.
Yanlış anlaşılmasın, giderek arttığını takip ettiğimiz izleyenlerimiz bu konuya da ilgi gösterdi ve ilgisini bizimle de paylaşarak bizi memnun etti. Bu da bizi teşvik ediyor, motivasyon oluyor. Ancak bu “Kripto Paralar” konusundaki en önemli motivasyon bizim için bambaşka bir düzeyde oluştu. Programın bitimini takip eden ilk 10 saat içinde AB, Kripto Paralar hakkında, programımızda anlattıklarımızı teyit eden kararlar aldı ve bu kararlarını ertesi sabah mesai saati içinde yayınladı.
Burada belirtmek istediğim tabii ki AB’nin kararlarını yayınımız üzerine aldığı şeklinde değil, ama Birliğin söylemiş olduklarımızı bu derece doğru bir zamanlama ile yayınlamış olmasının bizim çalışmalarımızın gündemi ne kadar yakından takip ettiğinin net göstergesi. Bu durum; doğru bilgilendirme, gündemi bu derece yakından takip ederek en seri şekilde bunu paylaşma gibi olumlu yönleriyle çok önemli.
Dünya ekonomi gündemini takip ederek en güncel bilgiyi izleyeni ve okuru ile paylaşmak tabii ki çok önemli ve bizim için başarılı bir çalışma. Ancak okur ve izleyici için de takip ettikleri kurumun bu derece güncel olması son derece önemli olmalı. Haklı ve doğru olmak kaydıyla “Bizi izlemeye devam ediniz.” demek gerekli, önemli.