Bir arabulucunun mesleki faaliyetlerini yürütürken taraflara zarar vermesi söz konusu olabilir. İşte bu ihtimalden hareketle farklı ülkelerde arabuluculuk mesleğinin risklerinden tarafları koruma amacıyla mesleki sorumluluk sigortasının olduğunu görüyoruz.
Yazı: Fatma Bozkurt Saraç
Her ne kadar bir meslek örgütüne bağlı olmasa da yeni ve yaygın bir meslek olan arabuluculuk açısından mesleki sorumluluk sigortası uygulamasının Türkiye’de de hayata geçirilmesi bekleniyor. Arabuluculuğun tarafları açısından arabulucu mesleki sorumluluk sigortasının konusu nedir, hangi hallerde arabulucunun sorumluluğu doğar, tarafların ne tür zararları bu mesleki sigorta kapsamında karşılanır konularına bu yazıda yer vereceğiz.
Öncelikle Türkiye’de “arabulucu mesleki sorumluluk sigortası” isminde bir uygulamanın henüz olmadığını belirterek yazımıza başlayalım.
Arabulucu mesleki sorumluluk sigortası, arabulucunun mesleki faaliyetlerini yerine getirirken kanundan ve taraflarla arasındaki arabuluculuk sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülükleri ihlali halinde taraflara vereceği zararları, teminat altına alındığı bir sigorta türüdür.
Bizim, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’na kaynak olarak aldığımız Avusturya Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Federal Kanunu’nda, arabuluculuk yapabilmesi için kişilerde aranan kriterler karşımıza çıkar.

Ülkemizde sadece arabulucu mesleki sorumluluk sigortası değil avukatlık mesleki sorumluluk sigortasının gerekliliği açısından da yeterince farkındalık sahibi olunmadığı gözlemlenmektedir.
Arabuluculuk mesleki sorumluluk sigortası, arabuluculuğa başvuru bakımından hem Türk hem de yabancı taraflar açısından cezbedici olacak ve bu sayede arabuluculuk kurumunun daha da yaygınlaşmasını sağlayacaktır.
Ülkemizde arabuluculuk mesleki sorumluluk sigortası konusunda farkındalığın ve uygulamanın arttırılması amacıyla bir fon yaratılması ihtiyacı da bulunmaktadır. Şöyle ki; özellikle arabuluculuk mesleki faaliyetinden elde edilen gelir miktarının halihazırda düşük olması sebebiyle arabulucuların mesleki sorumluluk sigortasına önyargıyla yaklaşılmaktadır.
Uygulama, mesleğini gereği gibi icra eden arabulucuların yaşayacağı sürpriz tazminat taleplerinden koruyacaktır. Bu da arabulucuların hem mesleki faaliyetlerini daha konforlu şekilde yerine getirmelerini hem de Singapur Konvansiyonu’na taraf olan ülkemiz arabulucularının, mesleki standartlar açısından Avrupa ülkeleri düzeyinde bir profesyonelliği yakalamalarını sağlayacaktır.
Öte yandan arabuluculuk faaliyeti sebebiyle gerçek anlamda zarara uğrayan taraf için de sigortadan alacağı tazminatın, zararının telafisi niteliğinde olacak olması toplumsal açıdan da rahatlama sağlayacaktır. Zarara uğrama ihtimaline karşın nasılsa elinde bir çözüm olduğunu öngören ve bilen taraflar daha büyük bir güven hissiyle arabuluculuk kurumundan faydalanacaklardır.
Bir de henüz yasal statü kazandırılmamış olan arabuluculuk merkezleri açısından da merkezin tüm üyelerinin, mesleki faaliyetlerinden ötürü doğabilecek zararlara karşı sigorta yaptırılmış olması hem o merkezin tercih edilmesini hem de sigorta primlerinin belki indirimli olarak sunulmasını da mümkün kılacaktır.
Şimdi arabuluculuk faaliyeti sırasında arabulucunun hangi tür yükümlülük ihlallerinden ötürü taraflar zarara uğrayabilir kısaca değinelim. Arabulucunun kanundan ve taraflarla arasındaki sözleşmesel ilişkisinden doğan yükümlülükleri başlıca şu şekilde sıralanabilir:
1- İradilik (Gönüllülük) ilkesine uyma yükümlülüğü
2- Gizlilik ilkesine uyma yükümlülüğü
3- Tarafsız olma ve eşit davranma yükümlülüğü
4- Tarafları aydınlatma yükümlülüğü
5- Sır saklama yükümlülüğü
6- Görevi özenle yerine getirme yükümlülüğü
7- Görevi şahsen yerine getirme yükümlülüğü
8- Belge (dosya) saklama yükümlülüğü
Genel olarak arabuluculuk mesleki faaliyetlerinin dayanağı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Yönetmeliği, Türk Arabulucular Etik Kurallarıdır. Bu mevzuat kapsamındaki yükümlülüklerinin herhangi birinin ihlali ve diğer şartların da oluşması halinde taraflar, arabulucu mesleki sorumluluk sigortası kapsamında zararlarının tazmin edilmesini talep edebileceklerdir.
Sigorta şirketi, tarafların her talebini sigorta kapsamında karşılamaz. Bir de her riski üstlenmemiş bir sigorta da (zarar türü ya da muafiyet limiti açısından) her zararı karşılamayabilecektir. Arabuluculuk faaliyeti sebebiyle zarara uğradığını iddia eden taraf;
Arabulucunun, mesleki faaliyetini yürüttüğü sırada kanundan ya da taraflarla arasındaki arabulucu sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini ihlal etmesi,
Bu ihlalde arabulucunun kusurunun olması,
Tarafın zararının doğması,
Bu zarar ile arabulucunun yükümlülüğünü ihlali arasında uygun illiyet bağının olması gerekmektedir.
Arabulucuya, arabuluculuk sürecindeki bilgilendirmenin ötesinde artık 6698 s. KVKK kapsamında veri toplayıcı statüsünde olduğu kabul edilen arabulucunun, elde ettiği iletişim bilgilerinin ne şekilde ve kimlerle paylaşılabileceği konusunda da ayrıca bir aydınlatma yükümlülüğü daha getirilmiştir. Bu açıdan da KVKK kapsamındaki aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirildiğini ispatla yükümlü olacaktır.
Fatma Hn, paylaşmış olduğunuz yazıyı keyifle okudum. Yayınlarınızı ve yazılarınızı sürekli takipteyiz. Sıradaki konu ve konuğunuzu merakla bekliyorum. İyi calismalar.
Fatma Hanım,
Yazılarınızı ilgiyle ve merakla okuyorum. Umarım daha da çok kişiye ulaşır verdiğiniz bilgiler. Emeğinize sağlık.